ปราศจากความบริสุทธิ์… จะไม่มีใครได้เห็นองค์พระผู้เป็นเจ้าเลย
วันหนึ่งของเดือนตุลาคม 2015 ผู้เขียนได้มีโอกาสท่องเที่ยวไปตามสถานที่ต่างๆ ในประเทศจอร์แดน ซึ่งเชื่อว่าเป็นเส้นทางอพยพของคนอิสราเอลในอดีต ขณะยืนอยู่บนภูเขาเนโบ ณ จุดที่โมเสสเคยยืนอยู่ยอดปิสกาห์ ทอดสายตาไปยังเมืองเยรีโคบนแผ่นดินคานาอันซึ่งอยู่ไกลออกไป พระเจ้าทรงให้ท่านเห็นแผ่นดินซึ่งแต่ละเผ่าจะเข้าไปครอบครอง ตั้งบ้านเมืองของพวกเขา พระคัมภีร์บันทึกข้อความที่น่าเศร้าใจว่า “พระยาห์เวห์ตรัสกับท่านว่า นี่คือแผ่นดินซึ่งเราได้ปฏิญาณต่ออับราฮัม ต่ออิสอัค และต่อยาโคบว่า ‘เราจะให้แก่ลูกหลานของเจ้า’ เราให้เจ้าเห็นกับตา แต่เจ้า (โมเสส) จะไม่ได้เข้าไปในแผ่นดินนั้น” (ฉธบ. 34:1-4) โมเสสเป็นผู้นำคนอิสราเอลสี่สิบปี สมควรอย่างยิ่งที่จะเป็นคนแรกได้เหยียบย่างลงบนแผ่นดินแห่งพระสัญญา แต่ทว่าพระเจ้าไม่ให้โอกาสนั้น เพราะความผิดพลาดของโมเสส (กดว. 20:1-13 อพย.17:1-7) ส่วนคนอิสราเอลรุ่นที่ออกมาจากอียิปต์ ยกเว้นโยชูวาและคาเลบ ตายในป่ากันดารทั้งหมด คนรุ่นใหม่เท่านั้นที่ข้ามแม่น้ำจอร์แดนไปยังแผ่นดินแห่งพระสัญญา
จากการคะเนด้วยสายตาไปยังแผ่นดินคะนาอันซึ่งไม่ไกลเลย และจากการสอบถามชาวจอร์แดนบางคนบอกว่าระยะทางจากภูเขาเนโบถึงเยรีโคประมาณ 40-50 กิโลเมตรเท่านั้น ใช้เวลาเดินไม่กี่วัน เหตุใดพระเจ้าจึงไม่อนุญาตให้คนรุ่นที่ออกมาจากอียิปต์เข้าไป? แต่ให้พวกเขาเดินลงไปทางทิศใต้ถึงอ่าวอกาบา ซึ่งเป็นระยะทางหลายร้อยกิโลเมตร ท่านเปาโลตอบคำถามนี้ว่า “มีคนส่วนมากในพวกนั้นที่ถูกทดลองเกินกว่าที่ท่านจะทนได้ พระเจ้าไม่พอพระทัย เราทราบได้จากที่เขาล้มตายกันเกลื่อนกลาดในถิ่นทุรกันดาร “ (1 คร. 10:5)
ความบาปของคนอิสราเอลเหล่านั้นทำให้พวกเขา “ตายกันเกลื่อนกลาด” บาปใหญ่ที่ทำ ได้แก่ การไหว้รูปเคารพ คบหญิงแพศยา ลองดีพระเจ้าและบ่นต่อพระเจ้า (1คร.10:7-10) พฤติกรรมของคนเหล่านั้นไม่ถึงมาตรฐานของพระเจ้า ห่างไกลจากพระประสงค์ของพระองค์ที่ทรงตั้งพระทัยจะให้พวกเขาเป็น “อาณาจักรปุโรหิตและเป็นชนชาติบริสุทธิ์” (อพย. 19:6) พวกเขาดำรงชีวิตตรงกันข้ามกับความบริสุทธิ์ของพระเจ้า จึงไม่พร้อมเป็นชนชาติบริสุทธิ์ ผู้ใดจะเข้าไปสู่แผ่นดินของพระองค์จะต้องมีความบริสุทธิ์นี้ จึงจะเข้าเฝ้าพระเจ้าผู้บริสุทธิ์ได้
ความบริสุทธิ์ของพระเจ้าคืออะไร ทำไมจึงสำคัญมากขนาดนั้น? ในประมวลศัพท์พระคัมภีร์ฉบับแปล 2011 ให้คำจำกัดความว่า “ความบริสุทธิ์คือ “(1) คนหรือสิ่งของที่ไม่มีมลทิน ไม่มีจุดด่างพร้อย (2) ในพระคัมภีร์พันธสัญญาเดิมหมายถึงคนหรือสิ่งของที่แยกไว้สำหรับพระเจ้า (ลนต.8:10-11) หรือ (3) เล็งถึงความบริสุทธิ์ของพระเจ้า (อสย.6:3) (4) ในพระคัมภีร์พันธสัญญาใหม่ยังมีความหมายรวมไปถึงการดำเนินชีวิตที่สอดคล้องกับพระทัยของพระเจ้าด้วย (1ปต.1:14-15) ศัพท์ภาษาฮีบรูคำนี้หมายถึง “การแยกออก” เป็นคนหรือสิ่งของที่ศักดิ์สิทธิ์ บริสุทธิ์ ทั้งพิธีกรรมและศีลธรรม ในพันธสัญญาใหม่คำนี้ หมายถึงความศักดิ์สิทธิ์ บริสุทธิ์ ไร้มลทิน หรือหมายถึงธรรมิกชน ทั้งหมดนี้ก็เพื่อกิจการอันศักดิ์สิทธิ์ของพระเจ้า
ความบริสุทธิ์ของพระเจ้าในพันธสัญญาเดิม
ในพระคัมภีร์พันสัญญาเดิมคำว่า “ความบริสุทธิ์” ใช้กับพระเจ้าสองด้าน ประการแรก พระเจ้าทรงแยกพระองค์ออกมาจากสรรพสิ่งที่ทรงสร้าง ทรงเป็นองค์สมบูรณ์ ทรงบริสุทธิ์สมบูรณ์แบบ พระองค์ทรงเรียกให้เราทั้งหลายมีชีวิตที่มีคุณธรรมอันบริสุทธิ์ ประการที่สอง สิ่งของ คนหรือสิ่งใดก็ตามที่เข้ามามีส่วนร่วมหรือสัมพันธ์กับพระเจ้า สิ่งเหล่านั้นบริสุทธิ์ เช่น สถานที่หรือที่ใดที่หนึ่งบริสุทธิ์ศักดิ์สิทธิ์ (อพย.3:5) วันสะบาโตบริสุทธิ์ (อพย. 20:8-11) สถานบริสุทธิ์ (พลับพลา วิหาร) ความบริสุทธิ์ของพระเจ้าแผ่ซ่านในทุกสิ่งที่พระองค์ทรงสัมผัส โดยเฉพาะอย่างยิ่งในมนุษย์
พระเจ้าทรงสำแดงความบริสุทธิ์ของพระองค์ในพันธสัญญาเดิมอย่างไร? ในนิมิตของท่าน อิสยาห์บรรยายว่า “ข้าพเจ้าเห็นองค์เจ้านายประทับ บนพระที่นั่งอันสูงส่งและรับการเทิดทูน และชายฉลองพระองค์ ของพระองค์เต็มพระวิหาร เหนือพระองค์มีพวกเสราฟิมยืนอยู่ แต่ละองค์มีปีก 6 ปีก ใช้ 2 ปีกปิดหน้า ใช้ 2 ปีกปิดเท้า และใช้ 2 ปีกบินไป ต่างก็ร้องต่อกันและกันว่า
“บริสุทธิ์ บริสุทธิ์ บริสุทธิ์ พระยาห์เวห์จอมทัพ แผ่นดินโลกทั้งสิ้นเต็มด้วยพระสิริของพระองค์” (อสย. 6:1-9)
พระเจ้าทรงเรียกให้อิสราเอลสู่ความบริสุทธิ์ “เราคือยาห์เวห์พระเจ้าของเจ้า จงชำระตัวให้บริสุทธิ์ เพื่อเจ้าจะบริสุทธิ์ เพราะเราบริสุทธิ์….เพราะเราคือยาห์เวห์ผู้นำเจ้าออกจากแผ่นดินอียิปต์ เพื่อเป็นพระเจ้าของเจ้า เพราะฉะนั้นเจ้าจึงต้องบริสุทธิ์ เพราะเราบริสุทธิ์” (ลนต.11:44, 45) เพื่อให้พวกเขาเป็น “ชนชาติปุโรหิตและชนชาติบริสุทธิ์” เพื่อเตรียมคนทั้งโลกพร้อมต้อนรับพระเมสสิยาห์ พระผู้ไถ่มวลมนุษย์ คนอิสราเอลจึงดำรงชีวิตที่บริสุทธิ์ในด้านร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ ท่ามกลางชาวต่างชาติที่มีวิถีชีวิตตรงกันข้ามกับชนชาตินี้ ยกชูพระองค์เสมอว่า “พระยาห์เวห์ พระเจ้าของข้าพระองค์ องค์บริสุทธิ์ของข้าพระองค์” (ฮบก. 1:12)
ความบริสุทธิ์ของพระเจ้าในพันธสัญญาใหม่
การเรียกร้องให้เข้าสู่ความบริสุทธิ์ของพระเจ้า ยังคงเข้มข้นเหมือนในพันธสัญญาเดิม อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาถึงพระเจ้าผู้บริสุทธิ์ ดูเหมือนว่าเป็นไปไม่ได้เลยที่มนุษย์เช่นเราจะเชื่อฟังพระดำรัสสั่งนี้ “พวกท่านจงเป็นคนบริสุทธิ์ เพราะเราเองบริสุทธิ์” (1ปต. 1:15-16) เราจะ “แยก” ตัวจากสิ่งมลทินและบาปอย่างสิ้นเชิง ให้สมกับที่พระองค์ผู้ทรงสร้างเราทั้งหลาย เพื่อถวายพระสิริแด่พระองค์ และให้มีศักดิ์ศรี มีชีวิตนิรันดร์ เหมือนพระองค์ เพื่อให้สมกับเป็นผลงานชิ้นเอกของการทรงสร้างได้อย่างไร? พระเจ้าทรงมุ่งหมายให้ทุกคนรับความบริสุทธิ์จากพระองค์ ขณะที่อาดัมและเอวายังบริสุทธิ์ เขาได้พบและสนทนากับพระเจ้าหน้าต่อหน้า เพราะเขาเป็นเหมือนพระองค์ “พระองค์ทรงสร้างเขาให้ต่ำกว่าพระองค์แต่หน่อยเดียว และทรงสวมศักดิ์ศรีกับความมีอำนาจให้เขา” (สดด. 8:5)
หลังจากมนุษย์ทำบาปมีผลให้ “ทุกคนทำบาป และเสื่อมจากพระสิริของพระเจ้า” (รม. 3:23) เราจึงต้องการ“คนกลาง” เพื่อเชื่อมความสัมพันธ์ที่ถูกตัดขาดไปอีกครั้ง พระเยซูทรงอธิษฐานต่อพระบิดาว่า “ขอทรงแยกพวกเขาให้บริสุทธิ์ด้วยความจริง” (ยน.17:17) ในรากศัพท์เดิม คำว่า “แยก” มาจากคำว่า “บริสุทธิ์” “พระเจ้าทรงมีพระคุณให้เขาเป็นผู้ชอบธรรมโดยไม่คิดมูลค่า โดยที่พระเยซูคริสต์ทรงไถ่เขาให้พ้นบาปแล้ว” (รม. 3:24) เราจึงขอบพระคุณพระเจ้าที่ทรงให้ “พระเยซูคริสต์ ผู้ทรง… เป็นผู้ชำระเราให้บริสุทธิ์” (1คร.1:31) ฝ่ายจิตวิญญาณเราได้รับการยกบาป คืนความสัมพันธ์ที่สูญเสียไปกลับคืนมา ท่านเปาโลเรียกร้องคริสตชน ว่า “จงกลับสู่สภาพดีดังเดิม” (2คร.13:9,11) ซึ่งหมายถึงการกลับไปสู่สภาพเดิมเหมือนเมื่อพระองค์ทรงสร้างเราในสวนเอเดน กลับคืนสู่ความบริสุทธิ์ของพระเจ้า เพื่อให้เราที่กำลังรอคอยการเสด็จมาของพระคริสต์ ใช้ชีวิตขณะนี้ ฝึกฝนชีวิตให้บริสุทธิ์ก่อนเข้าสู่สวรรค์ สมกับที่เป็น “พลเมืองแห่งสวรรค์” (ฟป. 3:20) และเพื่อเป็นพยานให้คนทั้งหลายเห็นว่า ชีวิตชาวสวรรค์เป็นอย่างไร ซึ่งจะมีแรงจูงใจคนที่ไม่เชื่อให้มารู้จักพระเจ้ามากขึ้น
อัครสาวกยอห์นได้บรรยายให้เห็นภาพของพระเจ้าผู้บริสุทธิ์ ซึ่งคล้ายกับนิมิตของท่านอิสยาห์ (อสย.6:1-9) “สิ่งมีชีวิตทั้งสี่นั้น แต่ละตนมีปีกหกปีก และมีตาอยู่รอบๆ และข้างในเต็มไปหมด และพวกเขาร้องตลอดวันตลอดคืนไม่ได้หยุดเลยว่า “บริสุทธิ์ บริสุทธิ์ บริสุทธิ์ องค์พระผู้เป็นเจ้าคือพระเจ้าผู้ทรงฤทธานุภาพสูงสุด ผู้ทรงเคยเป็นอยู่ ผู้ทรงเป็นอยู่ และผู้ที่จะเสด็จมา” (วว.4:1-8)
เมื่อเปรียบเทียบระหว่างนิมิตของผู้เผยพระวจนะทั้งสอง จะเห็นว่า ความบริสุทธิ์ของพระเจ้ายิ่งใหญ่เพียงใด และผู้เชื่อพระเจ้าทุกคนที่จะเข้าไปสู่แผ่นดินสวรรค์ จะได้สัมผัสกับความบริสุทธิ์นี้ด้วยตนเอง แต่หากเราไม่ประพฤติตนให้บริสุทธิ์ขณะที่อยู่ในโลก และสัมผัสกับความบริสุทธิ์ของพระเจ้าในขณะนี้ ก็อาจพลาดโอกาสได้เห็นความบริสุทธิ์ของพระองค์บนสวรรค์ก็เป็นได้
ความบริสุทธิ์ของพระเจ้าและการต้อนรับพระคริสต์ครั้งแรก
ในพันธสัญญาใหม่ ก่อนการเสด็จมาปรากฏของพระคริสต์ พระเจ้าทรงเรียกยอห์นผู้ให้บัพติศมา ผู้ประพฤติตนเป็นนาศีร์ ถวายตัวแก่พระเจ้า รักษาตนให้บริสุทธิ์ ใช้ชีวิตอย่างสมถะ “เสื้อผ้าของยอห์นผู้นี้ ทำด้วยขนอูฐและท่านใช้หนังสัตว์คาดเอว อาหารของท่านคือตั๊กแตนและน้ำผึ้งป่า” (มธ. 3:1-4) วิถีชีวิตของยอห์นแตกต่าง และแย้งกับความฟุ้งเฟ้อและนับถือศาสนาแต่เปลือกของชาวยิวในยุคนั้น คำเทศนาของท่านชักชวนให้ประชาชนกลับใจใหม่ แต่ชาวยิวที่รังเกียจท่านกลับไม่พอใจ “เพราะว่ายอห์นมาและไม่ได้กินหรือดื่ม และพวกเขาว่า ‘มีผีเข้าสิงอยู่’” (มธ.11:18) เมื่อพระเยซูเสด็จมาใช้ชีวิตเรียบง่าย เป็นแบบอย่างของความบริสุทธิ์ที่ถูกต้อง ทรงเข้าถึงคนทุกชนชั้น พวกเขากลับกล่าวหาพระองค์ว่า “นี่ไง คนตะกละ คนขี้เมา เพื่อนของบรรดาคนเก็บภาษี และคนบาป” ยอห์น-ผู้ให้บัพติศมาเตรียมชีวิตของท่านให้บริสุทธิ์ และชักชวนประชาชนให้เข้าสู่ความบริสุทธิ์ เพื่อให้พร้อมต้อนรับ
พระองค์ผู้บริสุทธิ์ พระเยซูคือ “องค์บริสุทธิ์” จากสวรรค์ ได้รับการยืนยันจาก..
- ทูตสวรรค์ยืนยันว่า “พระวิญญาณบริสุทธิ์จะเสด็จลงมาเหนือเธอ (มารีย์) และฤทธิ์เดชของผู้สูงสุดจะปกเธอ เพราะฉะนั้นองค์บริสุทธิ์ที่เกิดมานั้นจะได้ชื่อว่าเป็นพระบุตรของพระเจ้า” (ลก. 4:34)
- สาวกของพระเยซูยืนยัน “พวกข้าพระองค์ก็เชื่อและทราบแล้วว่าพระองค์ทรงเป็นองค์บริสุทธิ์ของพระเจ้า” (ยน.6:69)
- พระเจ้าทรงยืนยัน “ไม่ทรงให้องค์บริสุทธิ์ของพระองค์เปื่อยเน่าไป” (กจ.2:27) ทรงโปรดให้พระเยซูเป็นขึ้นมาจากความตาย
- แม้แต่วิญญาณชั่วก็ยืนยันความเป็นองค์บริสุทธิ์ของพระเยซู “มันร้องตะโกนว่า ‘พระเยซูชาวนาซาเร็ธ พระองค์มายุ่งกับเราทำไม? พระองค์จะมาทำลายเราหรือ? ข้ารู้ว่าพระองค์เป็นใคร พระองค์เป็นองค์บริสุทธิ์ของพระเจ้า’” (มก.1:24)
พระเยซูทรงตรัสว่า “คนที่มีใจบริสุทธิ์ก็เป็นสุข เพราะว่าเขาทั้งหลายจะได้เห็นพระเจ้า” (มธ. 5:8) เราจึงเห็นความสำคัญของความบริสุทธิ์ว่าสูงส่งเพียงใด
ความบริสุทธิ์และการต้อนรับพระคริสต์ ครั้งที่สอง
ท่านเปาโลสอนให้คริสตชนดำรงชีวิตที่บริสุทธิ์เพื่อให้พร้อมสำหรับการเสด็จกลับมาครั้งที่สองของพระเยซู “ขอให้พระเจ้าแห่งสันติสุขทรงชำระท่านทั้งหลายให้เป็นคนบริสุทธิ์หมดจด และทรงรักษาทั้งวิญญาณ จิตใจ และร่างกายของท่านไว้ให้ปราศจากการติเตียน จนถึงวันที่พระเยซูคริสต์องค์พระผู้เป็นเจ้าของเราจะเสด็จมา” (1ธส.5:23) ท่านเปโตรกล่าวว่า “พระองค์ผู้ทรงเรียกพวกท่านนั้นบริสุทธิ์อย่างไร พวกท่านเองก็จงเป็นคนบริสุทธิ์ในชีวิตทุกด้านอย่างนั้น เพราะมีคำเขียนไว้แล้วว่า ‘พวกท่านจงเป็นคนบริสุทธิ์ เพราะเราเอง บริสุทธิ์’” (1ปต.1:15-16)
ผู้เขียนพระธรรมฮีบรูแสดงให้เห็นว่า แม้เมื่อพระเจ้าทรงตีสอน “พระองค์ทรงตีสอนเพื่อประโยชน์ของเรา เพื่อเราจะมีส่วนในความบริสุทธิ์ของพระองค์” (ฮบ.12:10) และย้ำถึงการเป็นผู้บริสุทธิ์เพื่อรอคอยการเสด็จกลับมาครั้งที่สองว่า “จงมุ่งมั่นที่จะได้อยู่อย่างสงบสุขกับทุกคนและที่จะได้ความบริสุทธิ์ เพราะถ้าปราศจากความบริสุทธิ์แล้ว ก็จะไม่มีใครได้เห็นองค์พระผู้เป็นเจ้าเลย” (ฮบ.12:14) สอดคล้องกับผู้ที่จะมารับเราไปสวรรค์ “องค์พระผู้เป็นเจ้ากำลังเสด็จมาพร้อมกับผู้บริสุทธิ์ของพระองค์” พระคริสต์ “ผู้บริสุทธิ์” พร้อมกับทูตสวรรค์ผู้ “บริสุทธิ์” จะมารับ “คนบริสุทธิ์” ในโลกนี้ไปสวรรค์ (ยด.14)
ความบริสุทธิ์กับการมีสุขภาพดี
เมื่อคนอิสราเอลอพยพออกมาจากอียิปต์ และเดินทางไปยังแผ่นดินแห่งพระสัญญา เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับหน้าที่พิเศษ ในการนำเอาแผนการไถ่ให้รอดของพระเจ้าไปสู่ชาวโลก พระเจ้าทรงประทานบัญญัติต่างๆ เพื่อเป็นกฎเกณฑ์ในการดำเนินชีวิตพลเมืองสวรรค์ของพระองค์ พระธรรมอพยพ-เฉลยธรรมบัญญัติ บันทึกกฎเกณฑ์และบัญญัติต่างๆ เพื่อการชำระคนอิสราเอลให้บริสุทธิ์ในทุกด้าน เลวีนิติบทที่ 11 แสดงให้เห็นการ “แยก” คนอิสราเอลจากชาวโลกในด้านอาหาร นักศาสน-ศาสตร์หลายท่านต่างเห็นพ้องกันว่า พระบัญญัติเพื่อความสะอาดที่พระเจ้าทรงประทานแก่คนอิสราเอลในพระธรรมหมวดเบญจบรรณ แตกต่างจากวิถีการดำเนินชีวิตของชนชาติอื่นโดยรอบ วงการแพทย์สมัยใหม่ต่างยอมรับในความล้ำหน้าของสาธารณสุขในพระคัมภีร์ว่า เป็นต้นแบบการมีสุขภาพดี (โปรดย้อนอ่านบทความ “พระคริสต-ธรรมคัมภีร์ มหัศจรรย์แห่งการรักษา” และ “สุขหรรษา มีอนามัย จิตใจบริสุทธิ์ ที่เว็บไซต์ www.thaibible.or.th) ชาวยิวรุ่นต่อรุ่นยังคงยึดมั่นในบัญญัติเรื่องอาหารสะอาดมาจนถึงปัจจุบัน จากภาพรวมทั้งหมด เราจึงเห็นได้ว่า ความบริสุทธิ์ของพระเจ้า คือ แหล่งที่มาของความบริสุทธิ์ ความสะอาดของมนุษย์ เริ่มจากอิสราเอลและส่งต่อมายังผู้เชื่อพระเจ้าทั้งหลาย ขึ้นอยู่กับว่าผู้ใดเลือกเชื่อฟัง ก็จะมีสุขภาพดีและปลอดภัยจากโรคต่างๆ
นี่คือกฎเกณฑ์เพื่อการเป็นคน “บริสุทธิ์” เพื่อเข้าสู่ “นครบริสุทธิ์” (วว.21:2) ซึ่งสร้างด้วย “ทองคำเนื้อบริสุทธิ์” (วว.21:18) “ถนนในนครนั้นเป็นทองคำเนื้อบริสุทธิ์” (วว.21:21) ผู้ใดเข้าไปในแผ่นดินสวรรค์ได้ ก็จะรับ “ส่วนแบ่งของเขาที่มีอยู่ในต้นไม้แห่งชีวิตและในนครบริสุทธิ์” (วว.22:19) นครของพระเจ้า “ผู้บริสุทธิ์” ทรงเตรียมไว้สำหรับคนบริสุทธิ์ คือผู้ “มีส่วนในการเป็นขึ้นจากตายครั้งแรกก็เป็นสุขและบริสุทธิ์ ความตายครั้งที่สองจะไม่มีอำนาจเหนือเขาทั้งหลาย แต่เขาจะเป็นปุโรหิตของพระเจ้าและของพระคริสต์ และจะครอบครองร่วมกับพระองค์หนึ่งพันปี” (วว.20:6) เช่นนี้แล้ว คริสตชนจึงไม่ควรประพฤติเหมือนคนอิสราเอล ซึ่งเดินทางไปประชิดชายแดนแผ่นดินแห่งพระสัญญา เพียงไม่กี่กิโลเมตรก็ถึงแล้ว แต่ต้องพลาดโอกาสสำคัญ เพียงเพราะความไม่ “บริสุทธิ์” ของพวกเขา ถึงเวลาหรือยังที่คริสตชนทุกคนต้องเข้าสู่ความบริสุทธิ์ของพระเจ้า “ทั้งวิญญาณ จิตใจ และร่างกาย”? (1ธส. 5:23)
- ศาสนาจารย์ ดร.สุรเชษฐ์ อินสม