อีก 2 นาทีครึ่ง โลกจะพินาศ?
ย้อนไปเมื่อวันที่ 26 มกราคม 2017 คณะกรรมการ “แถลงการณ์นักวิทยาศาสตร์ด้านปรมาณู” (Bulletin of the Atomic Scientist) ได้เลื่อน “นาฬิกาแห่งหายนะ” (Doomsday Clock) ไปข้างหน้า 30 วินาที ทำให้เหลือเวลา 2 นาทีครึ่งก่อนถึงเที่ยงคืน นักวิทยาศาสตร์เหล่านี้คอยจับตาดูความเป็นไปได้ที่เผ่าพันธุ์มนุษย์จะถูกทำลายเพราะการกระทำของมนุษย์ด้วยกันเอง โดยเริ่มนับตั้งแต่ประเทศสหรัฐอเมริกาใช้ระเบิดปรมาณูครั้งแรกในปี ค.ศ. 1945 จึงมีการตั้งนาฬิกาแห่งหายนะขึ้น เพื่อพยากรณ์ยุคสุดท้ายที่กำหนดขึ้นโดยมือมนุษย์ เมื่อปี ค.ศ. 194
นาฬิกาแห่งหายนะ เป็นสัญลักษณ์ที่มนุษย์ใช้เป็นดัชนีบ่งชี้ความเป็นไปได้ที่ความพินาศจะเกิดแก่มวลมนุษย์ ด้วยน้ำมือของมนุษย์ โดยคณะทำงานที่คอยวิเคราะห์สถานการณ์การเกิดสงครามปรมาณูหรือนิวเคลียร์ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2007 ได้แสดงให้เห็นถึงบรรยากาศของความเป็นไปได้ เมื่อมีการพัฒนาเทคโนโลยีซึ่งอาจนำไปสู่อันตรายที่จะเกิดแก่มนุษยชาติ นาฬิกานี้เป็นตัวแทนการสันนิษฐานเหตุหายนะอันใหญ่หลวงที่จะเกิดขึ้น ขณะที่ “เข็มนาที” ของนาฬิกาเข้าใกล้ “เที่ยงคืน” โดยเริ่มต้นจากเจ็ดนาทีก่อนเที่ยงคืน นับตั้งแต่มีการตั้งนาฬิกานี้ขึ้นมา มีการตั้งเข็มถอยหลังและเดินหน้า 22 ครั้ง การเคลื่อนเข็มช้าที่สุดเข็ม 2 วินาทีในปี ค.ศ. 1953 และเดินหน้าเร็วที่สุด 17 วินาทีในปี ค.ศ. 1991
เมื่อเดือนมกราคม 2017 เข็มนาฬิกาอยูที่สองนาทีครึ่ง ก่อนถึงเที่ยงคืน เป็นเวลา 11.57 น. เมื่อประธานาธิบดีโดนัล ทรัมป์ แสดงความคิดเห็นการใช้ระเบิดนิวเคลียร์กับประเทศเกาหลีเหนือ เกิดสงครามไซเบอร์กับรัสเซีย และการไม่สนใจสภาพการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ การหวนมาใช้ลัทธิชาตินิยม และความปลอดภัยของสังคมโลกที่เสื่อมถอยลง มีการตั้งเข็มใกล้เที่ยงคืนเป็นครั้งที่สองตั้งแต่มีการก่อตั้งมา นักวิทยาศาสตร์เตือนว่า “หายนะของโลกพุ่งขึ้นสู่จุดสูงสุด จึงต้องทำอะไรสักอย่างเพื่อลดความเสี่ยงต่อความพินาศอันใหญ่หลวงที่อาจเกิดขึ้นอีกไม่นานนี้” เนื่องจากพบว่าปี 2017 อันตรายนี้เพิ่มขึ้นอย่างน่ากลัวเหมือนที่เคยเกิดขึ้นใน ค.ศ. 1953 เมื่อสหรัฐเกือบประกาศสงครามนิวเคลียร์กับรัสเซีย
.
นาฬิกาบอกหายนะที่จะเกิดแก่โลก
การพยากรณ์ เป็นสิ่งที่อยู่คู่สังคมมนุษย์มายาวนาน เมื่อสองพันปีที่แล้ว พระเยซูทรงตั้งนาฬิกาบอกเวลาหายนะของโลกไว้ เพื่อตอบคำถามเกี่ยวกับวาระสุดท้าย ซึ่งกำลังจะเกิดขึ้นนั้นอีกนานเท่าไร
การพยากรณ์ เป็นสิ่งที่อยู่คู่สังคมมนุษย์มายาวนาน เมื่อสองพันปีที่แล้ว พระเยซูทรงตั้งนาฬิกาบอกเวลาหายนะของโลกไว้ เพื่อตอบคำถามเกี่ยวกับวาระสุดท้าย ซึ่งกำลังจะเกิดขึ้นนั้นอีกนานเท่าไร
- เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิศาสตร์ ทรงตรัสว่า “ทั้งจะเกิดแผ่นดินไหวใหญ่ การกันดารอาหาร และโรคระบาดในที่ต่างๆ และจะเกิดความน่าสะพรึงกลัวและหมายสำคัญใหญ่ๆ จากฟ้าสวรรค์” (ลก. 21:11)
- ด้านลัทธิชาตินิยมและความมั่นคงของโลก ทรงตรัสว่า “ในเวลานั้นคนจำนวนมากจะถดถอยไปและจะทรยศกันและกัน ทั้งจะเกลียดชังกันและกันด้วย” (มธ. 24:10) “ท่านจะได้ยินเสียงสงครามและข่าวลือเรื่องสงคราม” (มธ. 24:6)
- ด้านสภาพจิตใจของประชาชนในสังคม “ความรักของคนจำนวนมากจะเยือกเย็นลงเพราะความอธรรมแผ่กว้างออกไป” (มธ. 24:12)
เหตุการณ์เหล่านี้ไม่ต้องใช้วิทยาศาสตร์มาพิสูจน์ หรือหมอดูคนไหนมาพยากรณ์ สิ่งที่ปรากฏแก่สายตาเราปัจจุบัน โจรก่อการร้าย อาวุธเคมี การใช้อาวุธเข่นฆ่าผู้บริสุทธิ์ตามสถานที่สาธารณะ เป็น “ข่าวด่วน” ปรากฏให้เห็นตามสื่อเสมอ ขณะที่สังคมออนไลน์ เต็มไปด้วยการส่งข้อความ วิดีโอ เพื่อแจ้งข่าวอย่างไม่ขาดสาย พิสูจน์คำกล่าวของเปาโลที่พยากรณ์วาระสุดท้าย “เพราะผู้คนจะเห็นแก่ตัว รักเงินทอง โอ้อวด หยิ่งยโส ชอบดูหมิ่น ไม่เชื่อฟังพ่อแม่ อกตัญญู ชั่วร้าย ไร้มนุษยธรรม ไม่ให้อภัยกัน ใส่ร้ายกัน ไม่ยับยั้งชั่งใจ ดุร้าย เกลียดชังความดี ทรยศ มุทะลุ โอหัง รักความสนุกมากกว่ารักพระเจ้า ยึดถือทางพระเจ้าแต่เพียงเปลือกนอก แต่ปฏิเสธฤทธิ์เดชของทางนั้น (ไม่ยอมให้ศาสนามีอิทธิพลต่อชีวิต)” (2 ทธ. 3:2-5)
.
เข็มนาฬิกาหายนะกำลังบ่งชี้ความเสื่อมทุกด้าน วิทยาศาสตร์ สังคม การเมือง สภาพธรรมชาติ เทคโนโลยี เศรษฐกิจ และด้านจิตวิญญาณ เข็มเหล่านี้กำลังเดินไปข้างหน้า แต่จะมีสักกี่คนที่สนใจฟังเสียงนาฬิกาเรือนนี้? ส่วนผู้ที่คอยฟังอยู่ จะทำอะไรได้บ้าง? ท่านจะตั้งเข็มนาฬิกายุคสุดท้ายส่วนตัวของท่านอย่างไร? ขอแนะนำสิ่งที่ทุกคนทำดังนี้
.
ใกล้เที่ยงคืนแล้ว หยุดการดำเนินชีวิตที่ไม่เหมาะสม
อย่าประมาทในการใช้ชีวิต อย่าคิดว่ายังอยู่ในช่วงเวลามาตรฐาน 9.30 (21.30) น. “เพราะฉะนั้นจงระวังในการดำเนินชีวิตให้ดี อย่าเหมือนคนไร้ปัญญา แต่ให้เหมือนคนมีปัญญา จงใช้โอกาสให้เป็นประโยชน์ เพราะว่าทุกวันนี้เป็นยุคสมัยที่ชั่วร้าย” (อฟ. 5:15-16) ขณะที่คนไม่เชื่อพระเจ้า “พวกเขากินและดื่ม สมรสกัน และยกให้เป็นสามีภรรยากัน” วางแผนโครงการใหญ่ (ลก. 17:27) กิจกรรมเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องเสียหาย ทว่าเราควรปฏิบัติอย่างมีสติและระวังตัวเสมอ พระเยซูทรงเตือนว่า “จงระวังตัวให้ดี เกรงว่าใจของท่านจะเต็มล้นไปด้วยการเสเพล การเมาเหล้า และการห่วงกังวลถึงชีวิตนี้ แล้วเวลานั้นจะมาถึงท่านโดยไม่คาดฝัน เหมือนอย่างกับดัก เพราะว่าวันนั้นจะมาถึงทุกคนที่อยู่ทั่วพื้นแผ่นดินโลก แต่จงเฝ้าระวังอยู่ทุกเวลา จงอธิษฐานเพื่อพวกท่านจะมีกำลังรอดพ้นเหตุการณ์ทุกอย่างที่จะเกิดขึ้นนั้น และจะยืนอยู่ต่อหน้าบุตรมนุษย์ได้” (ลก. 21:34-36) เรายังต้องใช้ชีวิตประจำวันจนถึงวันที่พระเยซูเสด็จกลับมา แต่อย่าปล่อยให้ยุ่งเหยิงจนไม่มีเวลาเตรียมตัว เพื่อจะไม่พลาด “งานสมรส”
อย่าประมาทในการใช้ชีวิต อย่าคิดว่ายังอยู่ในช่วงเวลามาตรฐาน 9.30 (21.30) น. “เพราะฉะนั้นจงระวังในการดำเนินชีวิตให้ดี อย่าเหมือนคนไร้ปัญญา แต่ให้เหมือนคนมีปัญญา จงใช้โอกาสให้เป็นประโยชน์ เพราะว่าทุกวันนี้เป็นยุคสมัยที่ชั่วร้าย” (อฟ. 5:15-16) ขณะที่คนไม่เชื่อพระเจ้า “พวกเขากินและดื่ม สมรสกัน และยกให้เป็นสามีภรรยากัน” วางแผนโครงการใหญ่ (ลก. 17:27) กิจกรรมเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องเสียหาย ทว่าเราควรปฏิบัติอย่างมีสติและระวังตัวเสมอ พระเยซูทรงเตือนว่า “จงระวังตัวให้ดี เกรงว่าใจของท่านจะเต็มล้นไปด้วยการเสเพล การเมาเหล้า และการห่วงกังวลถึงชีวิตนี้ แล้วเวลานั้นจะมาถึงท่านโดยไม่คาดฝัน เหมือนอย่างกับดัก เพราะว่าวันนั้นจะมาถึงทุกคนที่อยู่ทั่วพื้นแผ่นดินโลก แต่จงเฝ้าระวังอยู่ทุกเวลา จงอธิษฐานเพื่อพวกท่านจะมีกำลังรอดพ้นเหตุการณ์ทุกอย่างที่จะเกิดขึ้นนั้น และจะยืนอยู่ต่อหน้าบุตรมนุษย์ได้” (ลก. 21:34-36) เรายังต้องใช้ชีวิตประจำวันจนถึงวันที่พระเยซูเสด็จกลับมา แต่อย่าปล่อยให้ยุ่งเหยิงจนไม่มีเวลาเตรียมตัว เพื่อจะไม่พลาด “งานสมรส”
.
เตรียม “น้ำมัน” ให้พร้อม
ในบางประเทศที่มักเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น พายุหมุน แผ่นดินไหว ฯลฯ ประชาชนเตรียมตัวพร้อมเสมอ มีการเก็บอาหารสำรองไว้ประจำในยามฉุกเฉิน ประเทศไทยเราไม่มีเหตุการณ์รุนแรง คนไทยจึงไม่ตระหนักถึงปัญหานี้ จึงไม่เก็บอาหารไว้ มีบทเรียนสำหรับคริสตชนไทย อย่าให้ชีวิตฝ่ายจิตวิญญาณเหมือนชีวิตที่ไม่มีเภทภัยธรรมชาติ ให้เราเตรียมสำรอง “น้ำมัน” ของพระวิญญาณบริสุทธิ์ให้เต็มตะเกียงและสำรองไว้เผื่อฉุกเฉินเสมอ อย่าให้เหมือนหญิงพรหมจารีห้าคน (มธ. 25:1-13) อย่าคิดว่าเรายังอยู่ในช่วงเวลามาตรฐาน เพราะเมื่อเจ้าบ่าวมาถึง ห้าคนโง่ร้องขอเพื่อนคนฉลาด “ขอแบ่งน้ำมันของพวกท่านบ้าง เพราะตะเกียงของเราจวนจะดับอยู่แล้ว” หญิงอีกห้าคนที่สำรองน้ำมันตอบว่า “น่ากลัวน้ำมันจะไม่พอสำหรับเราและพวกท่าน จงไปหาคนขาย แล้วซื้อสำหรับตัวเองจะดีกว่า” เมื่อถึงเวลานั้นก็สายไปเสียแล้ว
ในบางประเทศที่มักเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น พายุหมุน แผ่นดินไหว ฯลฯ ประชาชนเตรียมตัวพร้อมเสมอ มีการเก็บอาหารสำรองไว้ประจำในยามฉุกเฉิน ประเทศไทยเราไม่มีเหตุการณ์รุนแรง คนไทยจึงไม่ตระหนักถึงปัญหานี้ จึงไม่เก็บอาหารไว้ มีบทเรียนสำหรับคริสตชนไทย อย่าให้ชีวิตฝ่ายจิตวิญญาณเหมือนชีวิตที่ไม่มีเภทภัยธรรมชาติ ให้เราเตรียมสำรอง “น้ำมัน” ของพระวิญญาณบริสุทธิ์ให้เต็มตะเกียงและสำรองไว้เผื่อฉุกเฉินเสมอ อย่าให้เหมือนหญิงพรหมจารีห้าคน (มธ. 25:1-13) อย่าคิดว่าเรายังอยู่ในช่วงเวลามาตรฐาน เพราะเมื่อเจ้าบ่าวมาถึง ห้าคนโง่ร้องขอเพื่อนคนฉลาด “ขอแบ่งน้ำมันของพวกท่านบ้าง เพราะตะเกียงของเราจวนจะดับอยู่แล้ว” หญิงอีกห้าคนที่สำรองน้ำมันตอบว่า “น่ากลัวน้ำมันจะไม่พอสำหรับเราและพวกท่าน จงไปหาคนขาย แล้วซื้อสำหรับตัวเองจะดีกว่า” เมื่อถึงเวลานั้นก็สายไปเสียแล้ว
.
ในอุปมานี้พระเยซูทรงเปรียบเทียบให้เห็นว่า การเสด็จกลับมาของพระองค์นั้นจะเกิดขึ้นแบบฉับพลัน “น้ำมัน” จึงเป็นส่วนสำคัญในการเข้าสู่สวรรค์ น้ำมัน เป็นสัญลักษณ์ของพระวิญญาณบริสุทธิ์ (อสย. 61:1, กจ. 10:38) พระองค์มีความสำคัญต่อการรู้จักพระเจ้า มีสัมพันธ์สนิทกับพระองค์ เมื่อหญิงสาวทั้งห้าคนกลับมาจากซื้อน้ำมัน งานฉลองสมรสเริ่มขึ้นแล้ว ผู้จัดงานกล่าวแก่พวกเธอว่า “เราไม่รู้จักท่าน” (มธ. 25:12)
.
วิธีสำรองน้ำมัน
มีวิธีไหนสำรอง “น้ำมัน” แห่งพระวิญญาณบริสุทธิ์บ้าง? คำตอบอยู่ในพระธรรมอิสยาห์ 55:1-7
มีวิธีไหนสำรอง “น้ำมัน” แห่งพระวิญญาณบริสุทธิ์บ้าง? คำตอบอยู่ในพระธรรมอิสยาห์ 55:1-7
- “เอาใจใส่ฟังเรา… (พระเจ้า) (ข้อ 2) พระสุรเสียงของพระเจ้าดังมาจากพระวจนะของพระองค์ จงศึกษาพระธรรมอย่างสม่ำเสมอ อ่านเพียงวันละ 15 นาที จะมีผลต่อจิตวิญญาณอย่างมากมาย
- “มาหาเรา…(พระเจ้า)” (ข้อ 3) พระเยซูทรงสัญญาการหยุดพักจากบาปแก่บรรดาผู้เข้าไปหาพระองค์ (มธ. 11:28)
- “รับประทานของดี” (ข้อ 2) พระวจนะของพระเยซู เต็มล้นด้วย “พระวิญญาณและเป็นชีวิต” (ยน. 6:63) จึงต้องนำไปปฏิบัติใช้ในชีวิตทุกวัน เพื่อจิตวิญญาณและชีวิตนิรันดร์
- “จงแสวงหาพระยาห์เวห์ ขณะที่จะพบพระองค์ได้” (ข้อ 6) แสวงหาความสัมพันธ์กับพระเยซูอย่างเร่งด่วน เวลาที่ควรแสวงหาพระองค์คือขณะนี้ ก่อนวิกฤตเกิดขึ้น การเข้าหาพระเจ้าต้องเป็นสิ่งแรกในชีวิตที่กระทำทุกวัน ขณะที่จะพบพระองค์ได้ พระองค์จะทรงดูแลสิ่งจำเป็นในชีวิตของท่าน (มธ. 6:33)
- “จงทูลพระองค์ ขณะที่พระองค์ทรงอยู่ใกล้” (ข้อ 6) อธิษฐาน สนทนากับพระเจ้าสม่ำเสมอ อย่าตัดสัมพันธ์กับพระองค์ผู้ทรงเป็นมิตรผู้หวังดี ไม่ขาดการติดต่อ พระองค์ทรงอยู่ใกล้ท่านเสมอ เมื่อเรายุ่งกับงานมากเท่าใด ก็ยิ่งออกห่างจากพระองค์มากเท่านั้น สร้างนิสัยใส่ใจอธิษฐานเสียแต่บัดนี้ ขณะที่พระองค์ทรงอยู่ใกล้ เวลาเที่ยงคืนอาจสายเกินไปที่จะ “โทรหามิตร” ผู้หวังดีพระองค์นี้
- “ละทิ้งการอธรรมและการชั่ว” จากความคิดเสีย (ข้อ 7) ดำเนินชีวิตถูกต้องตามพระคัมภีร์ คู่มือชีวิตของเรา ให้จิตใจเต็มไปด้วยสิ่งที่สัจจริง ดีงาม ถูกต้อง บริสุทธิ์ น่ารัก น่ายกย่อง ดีเลิศและน่าสรรเสริญ (ฟป. 4:8)
- “กลับมายังพระยาห์เวห์” (ข้อ 7) หากท่านยังมีชีวิตอยู่กับเวลาของตนเอง จงตั้งเข็มนาฬิกาของท่านให้ตรงกับเวลาของพระเจ้า การกลับใจใหม่ หมายถึงการเปลี่ยนเส้นทางชีวิตใหม่ และมุ่งหน้าไปหาพระเจ้า แทนการมุ่งหน้าไปตามทางของตนเอง “จงกลับใจใหม่และรับบัพติศมาในพระนามของพระเยซูคริสต์ให้หมดทุกคน เพื่อพระเจ้าจะทรงยกความผิดบาปของท่านทั้งหลาย แล้วพวกท่านจะได้รับของประทานคือพระวิญญาณบริสุทธิ์ (น้ำมัน)” (กจ. 2:38-39) พระสัญญานี้เป็นของท่านและบุตรหลานทุกคน
.
บรรเทาความทุกข์ยากเพื่อนมนุษย์
การที่โลกกำลังมุ่งหน้าไปสู่วาระสุดท้าย ไม่ได้หมายความว่าเราจะหยุดไม่ใส่ใจคนที่ประสบความทุกข์ยาก จงสำแดงความรักของพระเจ้าออกให้คนที่กำลังต้องการความช่วยเหลือ สอนเยาวชนของเราให้รู้จักแบ่งปันแก่ผู้ขัดสน ช่วยเหลือคนที่แสวงหาความยุติธรรม “การแก้พันธนะอธรรม การแก้สายรัดของแอก การปลดปล่อยผู้ถูกบีบบังคับให้เป็นอิสระ” (ดู อสย. 58:6-12 มธ. 25:35-40) นี่คือการตั้งนาฬิกาของเราให้ตรงกับของพระเจ้า จงสำแดงความเป็นชาวสวรรค์ให้แก่ชาวโลกได้เห็น ใช้โอกาสนี้แบ่งปัน เล่าเรื่องราววาระสุดท้ายให้เขาได้ฟัง คนทั้งโลกต่างได้ยิน ได้เห็น ได้สัมผัสกับความเป็นไปในโลกยุคนี้ บอกให้เขารู้จัก “นาฬิกาหายนะ” บอกเขาให้รู้จักนาฬิกาของพระเยซู และนาฬิกาชีวิตของท่านด้วย บอกให้เขา “ควรจะรู้ว่านี่เป็นเวลาที่ควรตื่นจากหลับแล้ว…” (รม. 13:11)
ไม่ว่าอะไรเกิดขึ้นภายนอกคริสตจักร ให้เราวางใจเหมือนครอบครัวของโนอาห์ เมื่อเข้าไปในเรือใหญ่แล้วทุกคนไม่หวาดกลัวสิ่งที่เกิดขึ้นภายนอก พระเจ้าทรงรักษาความปลอดภัยให้แก่เรือของโนอาห์ท่ามกลางพายุฝน คลื่นที่ซัดรุนแรง เพราะบนเรือลำนั้นมีคนที่เชื่อฟังและซื่อสัตย์ต่อพระองค์ วางใจในการปกป้องชีวิตของพวกเขา ขณะที่ชาวโลกขณะนั้นหันหลังให้แก่พระยาห์เวห์ พวกเขาปฏิเสธไม่ทำตามพระประสงค์ของพระองค์ แต่ละคนใช้ชีวิตตามทางของตน ตามวิถีแห่งบาปของเขา ความชั่วร้ายเหล่านั้นเองที่เป็นสาเหตุการทำลายโลกของพระเจ้า
มนุษย์วันนี้กำลังทำตามความชั่วร้ายของยุคโนอาห์เช่นเดียวกัน เมื่อคริสตชนแบ่งปันข่าวดีการไถ่ของพระเยซู ชักชวนเขาให้รับเอาพระองค์เป็นพระผู้ช่วยให้รอด เขาอาจปฏิเสธไม่รับฟัง จงถือว่าท่านได้ทำหน้าที่ดีที่สุดแล้ว
เมื่อประตูพระกรุณาของพระเจ้าปิดลง ทุกอย่างสายเกินกาลแล้ว สักวันหนึ่งพระองค์จะประกาศว่า “จงให้คนอธรรมประพฤติการอธรรมต่อไป จงให้คนโสมมประพฤติการโสมมต่อไป จงให้คนชอบธรรมทำการชอบธรรมต่อไปและจงให้คนบริสุทธิ์เป็นคนบริสุทธิ์ต่อไป” (วว. 22:11) พระดำรัสของพระเยซูจะสำเร็จ “จงลุกขึ้นยืนและผงกศีรษะขึ้น เพราะว่าการไถ่ตัวพวกท่านใกล้จะมาถึงแล้ว” (ลก. 21:28)
โปรดสังเกตภาพของนาฬิกาหายนะของปี 2017 ที่กราฟต่ำลง ไม่มีใครทำนายได้ว่าในปี 2018 จะดีขึ้นหรือเลวลง ขณะนี้เหลือเวลาไม่กี่นาทีจะถึงเที่ยงคืน
นาฬิกายังเดินไม่หยุด จงรีบตั้งนาฬิกาชีวิตของท่านให้ตรงกับของพระเจ้าเสียตั้งแต่ต้นปี….ขณะที่จะพบพระองค์ได้…ขณะที่ยังมีเวลา
- ศาสนาจารย์ ดร.สุรเชษฐ์ อินสม
- ภาพ Sebdeck – Freepik.com